NARODOWE ŚWIĘTO NIEPODLEGŁOŚCI

Święto Niepodległości jest związane z odzyskaniem przez Polskę po 123 latach wolności. W tym dniu, 11.11.1918 roku, zakończyła się pierwsza wojna światowa. Również tego samego dnia Rada Regencyjna przekazała Józefowi Piłsudskiemu władzę nad wojskiem.

Początkowo dzień ten świętowano nieoficjalnie, zawsze w pierwszą niedzielę przypadająca po 11 listopada.

Pierwszy raz taka uroczystość odbyła się 14 listopada 1920 roku i miała wyjątkowy charakter – właśnie wtedy wręczono Józefowi Piłsudskiemu, jako zwycięskiemu Naczelnemu Wodzowi w wojnie polsko – bolszewickiej, buławę marszałkowską.

Po przewrocie majowym, czyli od 1926 r., obchodom Święta starano się nadawać bardziej oficjalny charakter. Marszałek Piłsudski ustanowił 11 Listopada dniem wolnym od pracy w urzędach. Odtąd co roku, na Placu Saskim w pobliżu Grobu Nieznanego Żołnierza, defilowało wojsko. Tradycją, stało się także wręczanie (przez polskie i zagraniczne delegacje) Józefowi Piłsudskiemu okolicznościowych prezentów np. dyplomów, szabli oraz odznaczeń obcych państw.

W 1932 r. 11 listopada uznano za dzień wolny od nauki. W 1934 r. odbyło się ostatnie święto z udziałem Piłsudskiego. Marszałek był już bardzo chory i nie mógł odebrać defilady wojskowej na stojąco, w pewnym momencie musiał usiąść na krześle, a z trybuny wojskowej schodził z pomocą adiutanta.

Po śmierci Piłsudskiego nadal uroczyście obchodzono Święto Niepodległości. W roku 1936 podczas defilady na trybunie w loży honorowej, zasiadły córki Marszałka Wanda i Jadwiga.

Święto Niepodległości zostało uznane za państwowe w roku 1937.

W czasie drugiej wojny światowej, pod okupacją niemiecką o oficjalnym świętowaniu Niepodległości nie mogło być mowy. Próby upamiętniania i przypominania o ważnych dla Polaków świętach były surowo karane. Zdarzały się nawet kary śmierci. Jednak często pod osłoną nocy, w dzień poprzedzający 11 Listopada, pojawiały się na ulicach biało – czerwone flagi, a w miejscach w których wcześniej je obchodzono składano kwiaty.

Po zakończeniu wojny władze komunistyczne oficjalnym świętem państwowym ustanowiły dzień 22 lipca, a Święto Niepodległości zostało zakazane. Za jego upamiętnianie i obchodzenie groziły kary. Podejmowano jednak takie próby pomimo zakazów.

Obchody Święta Niepodległości w dniu 11 listopada przywrócono w 1989 roku. Jest to dzień wolny od pracy, a państwowe uroczystości odbywają się przed Grobem Nieznanego Żołnierza na Placu Piłsudskiego w Warszawie.

A jak było w Rzeszowie? Już 31 października 1918 roku, rankiem, do miasta dotarły informacje o tym, że w Krakowie zaczęto występować przeciwko zaborcy. W Rzeszowie przeciwko Austriakom wystąpiła młodzież. Uczniowie zaczęli zrywać austriackie symbole państwowe. W koszarach część żołnierzy austriackich samowolnie je opuszczała. Zabierali ze sobą żywność, buty i ubranie często pozostawiali broń. Poza oficerami i kadrą zawodową pozostali jedynie nieliczni szeregowcy. Zbiegli żołnierze udali się na dworzec kolejowy. Ich wyjazd został jednak uniemożliwiony. Próbowano także nocą zająć obiekty wojskowe, zdobyto tylko kilka częściowo opustoszałych koszarów. Po przejęciu komendy przez Organizację Obrony Narodowej nad samowolnym zrywem mieszkańców Rzeszowa, wysłała ona delegację na rozmowy do dowództwa austriackiego stacjonującego w mieście. Szczególny opór przejawiał dowódca batalionu 4 wiedeńskiego pułku piechoty „Deutschmeisterów”. Ostatecznie po długich negocjacjach ustalono, że 1 listopada batalion odjedzie bez broni do Krakowa.

Rzeszów stał się wolnym miastem, przepełnionym ogromną radością i entuzjazmem. Od tego czasu mieszkańcy każdego roku pamiętali o odzyskaniu przez Polskę wolności. Po odsłonięciu pomnika Leopolda Lisa-Kuli, 18 września 1932 roku, uroczystości państwowe związane ze Świętem Niepodległości odbywały się właśnie przy nim. Niestety w czasie II wojny Niemcy zniszczyli pomnik (w 1940 roku). Wrócił on na swoje miejsce dopiero w wolnej Polsce w 1992 r. I tam też wróciły uroczyste obchody Święta Niepodległości.